در همه تکنیک ها هدف کلینیسین ،ایزوله کردن دندان مورد نظر به صورت مناسب و در کنار آن ،رسیدن به یک کانتور و تماس پرگزیمالی خوب است
ماتریس معمولی و هولدر یونیورسال:
کاربرد ماتریس ها
موسوم به تافل مایر، و نوارهای فلزی برای ترمیم حفرات پرگزیمالی ، در دندان های خلفی به طور شایع ازماتریس هولدرهای متداول یا ترمیم های گسترش یافته به سطوح اگزیالی و یا مواردی که نیاز به پوشش کاسپی است،استفاده می شود.معمولا هولدر را در فضای وستیبولار یعنی در سمت لبیال دندان،قرار می دهیم.
در کار با نوار ماتریس و هولدر معمولی،با ایجاد یک زاویه درونی بین محور نوار ماتریس در درون هولدر با محورخود هولدر، طوری که نوار ماتریس با هولدر، در دو پلن متفاوت قرار بگیرد،می توانیم ،دسترسی به بعضی حفرات عمیق را تسهیل کنیم. .
یک نکته ساده در کار با این هولدر ها این است که اگر بین محور هولدر با قوس دندان یک زاویه کوچکی ایجاد کنیم،هولدر کمی تا قسمتی ،لب و لپ بیمار را کنار می زند و دید دندانپزشک را بهتر می کند.
تکنیک ماتریس تقویت شده با کامپاند و نوع تعدیل شده آن
زمانی که تراش به طور قابل توجهی به سطوح لینگوالی یا لبیالی ،گسترش نیافته باشد،ماتریس معمولا با دندان های همسایه،حمایت می شود و نیاز به تقویت ندارد.در ترمیم های بزرگ تر که دیواره هایی از دندان ،فاقد حمایت دندان های مجاور هستند ،تقویت بیرونی ماتریس به منظور حفظ ثبات و موقعیت ماتریس ،با استفاده از کامپاند قالبگیری ،قابل انجام است.
در ترمیم هایی مانند ترمیم اکلوزوپالاتال مولر های بالا ،می توان بعد از بستن نوار و هولدر معمولی، یک قطعه نوار در بین سطح لینگوالی دندان و نوار ماتریس اصلی قرار داد. برای فیکس کردن نوار اضافی در راستای کانتور دندانی ،فاصله بین دو نوار با یک وج و مقادیری کامپاند قالبگیری نرم شده ،پر می شود و بعد از پر کردن این شکاف،کامپاند ،سرد می شود تا نوار در موقعیت خود فیکس شود.
هولدر و ماتریس معمولی در ترکیب با رینگ:
کاربرد ماتریس ها
در مواردی که روی یک دندان یک حفره مزیواکلوزودیستالی یا دو حفره پرگزیمالی همزمان داریم،می توانیم به جای استفاده از دو نوار سکشنال ماتریس،یک نوار ماتریس پیرامونی معمولی را با کمک هولدر ببندیم و سپس برای بهره از مزایای رینگ های سکشنال ماتریس،با توجه به توضیحات داده شده در مقاله ترمیم های همزمان و نیز مقاله حلقه ها،از رینگ نیز بهره می بریم.البته در این شرایط،باید دقت کرد که پیچ هولدر ،خیلی سفت و محکم بسته نشود.
همانطور که در مورد ماتریس هولدر معمولی نیز گفته شد،اگر بین محور هولدر با قوس دندان یک زاویه کوچکی ایجاد کنیم،هولدر کمی تا قسمتی ،لب و لپ بیمار را کنار می زند و دید دندانپزشک را بهتر می کند.
نوار های سلولوییدی شفاف را هم می توان با هولدرهای رایج به کار گرفت.مزیت عمده این نوار ها این است که نور به خوبی از خلال آن ها عبور می کند و نیزامکان دیدن ترمیم و دیواره های دندانی از خلال آن وجود دارد.
هولدر و نوار شفاف:
ایراد نوارهای شفاف این است که اولا به طور کلی این نوار ها از نوارهای فلزی ضخیم تر هستند،در ثانی شکل دادن و کانتور دادن به این نوار ها نسبت به نوارهای فلزی دشوارتر است.البته انواع کانتور دار این نوار و نیز انواع اتوماتریس آن هابه بازارعرضه شده اند.همچنین مقاومت این نوارها نسبت به نیروی فشاری که برای پک کردن ماده به کار می رود کمتر است.
هولدر لینگوالی
هولدر به طور معمول در سمت وستیبولار(لبیال) ،مستقر می شود.با این حال،باید خاطر نشان کرد که قرار دادن هولدر در سمت لینگوال یا پالاتال،در بسیاری از موارد ،یک اقدام هوشمندانه است.وقتی هولدر را در این سمت مستقر می کنیم،عملا بدنه هولدر یک نقش ایزوله کننده را نیز برای ما بازی می کند و بخصوص باعث مهار زبان می شود.در دندان های خلفی فک پایین،کنترل زبان خیلی حایز اهمیت است.
شاید یکی از عللی که در کتب مرجع، استقرار لینگوالی هولدر ،کمتر مورد بررسی و آموزش قرار گرفته است،این باشد که اساسا فرض بر استفاده از رابردم در همه کارهای دندانپزشکی است.رابردم به طور موثر،زبان را کنترل می نماید.ولی در غیاب رابردم ،باید فکری برای زبان بیمار کرد.
گاهی در یک دندان،دیواره لبیالی به شدت تخریب شده ولی دیواره لینگوالی از یک نسج خوبی برخوردار است.در این گونه موارد نیز،قرار دادن هولدر در سمت لینگوالی،علاوه بر ایجاد یک ماتریس مناسب برای دیواره لبیالی ،با تکیه بر نسج لینگوالی مناسب تر دندان،موقعیت با ثبات تری نسبت به تکیه بر نسج لبیالی خواهد داشت
یکی از مواردی که به خوبی با استقرار پالاتالی ماتریس هولدر ،مورد ترمیم قرار می گیرد، سطح باکالی دندان های مولر دوم بالا است.در این دندان ها معمولا زایده کرونویید بخصوص عرصه را تنگ می کند و فضای وستیبولار برای استقرار هولدر کم است .
برای تثبیت هولدر لینگوالی، گاهی نیاز به نیروی کمکی هست.برای این منظور، بعد از نصب هولدر،قسمت قدامی آن را با استفاده از مقداری ماده قالبگیری پوتی ،به دندان های مجاورش ،متصل می کنیم.
حتی در دندان های پایین ،می توانیم هولدر لینگوالی را به کار ببریم و حتی آن را به سمت مقابل قوس فکی گسترش بدهیم ،یعنی به جای قرار دادن هولدر در مجاورت سطح لینگوالی دندان هدف،آن را به سمت دندان های کوادرانت مخالف،می بریم.شاید زبان بزرگ بیمار را شاید این گونه بشود مهار کرد.
وقتی که دندانپزشکی کوادرانتی در دستور کار قرار دارد،چنانچه بنا باشد از دو ماتریس هولدرهمزمان ،استفاده شود،پیشنهاد می شود یکی از هولدر ها در باکال و دیگری در سمت لینگوال ،مستقر شود.
هولدر و نوار ماتریس با طول افتراقی:
وقتی عمق سرویکالی حفره دندانی در مزیال دندان با عمق حفره در دیستال دندان ، اختلاف دارد،باید در شکل نوار ماتریس،تغییراتی را بوجود بیاوریم تا ماتریس بتواند به خوبی ،هر دو سوی دندان را در بر بگیرد.
کاربرد ساده یک نوار ساده در چنین شرایطی باعث می شود در سمتی که عمق حفره کمتر است،نوار ماتریس با نسوج پریودنتالی آن مانع تطابق نوار در سمت دیگر که عمیق تر است می شود.
برای این که یک ترمیم این چنینی را بتوانیم ، جا درگیر شود وازاین رو انجام دهیم،استفاده از یک نوار بالچه دار که بالچه مزیالی آن را با قیچی بریده ایم،لازم است.کوتاه کردن یک سمت از یک نوار لوپ دار ساده هم عملا به این امر،ختم می شود.
با این تدبیر هوشمندانه،در حالی که لبه کوتاه تر نوار هنوز با نسوج پریودنتال مزیالی درگیر نشده است،لبه بلند تر نوار به راحتی به قسمت های عمقی تر دیستالی،نفوذ می کند.
یو ماتریس قدامی:
پر کاربردترین نوع ماتریس در دندان های قدامی ، کاربرد نوار ماتریس به شکل یو انگلیسی و بدون استفاده از هولدر است.همانطور انجام ونیر ،یکی از موارد جذاب کاربرد این ماتریس ،به طور مفصل به این روش پرداخته شده است.، که در فصل کامپوزیت ونیر کامپوزیتی مستقیم است.
ترمیم پوسیدگی های کلاس پنج،بخصوص در حفراتی که به زیر لثه گسترش پیدا می کنند،یکی از بهترین موارد کاربرد یو ماتریس است.
برای انجام ترمیم های کلاس سه و کلاس چهار،همین نوع از ماتریس نیز به کلینیسین خیلی کمک می کند.
کاربرد نوارماتریس یو در سطح پالاتال دندان، برای ترمیم هایی که تراش آن ها از این سمت داده می شود نیز بسیار کمک کننده است
استفاده از یک نوار ماتریس برای ترمیم همزمان دو دندان،جذاب و جالب توجه است.مثلا با یک یو ماتریس که در سطح پالاتالی نصب شده می توانیم همزمان مزیال دندان لترال را با دیستال دندان نیش،ترمیم کنیم.(در نمونه زیر،وج میانی به دلیل بروز خونریزی ناخواسته ،قرار داده شده است).دنباله اضافه نوار را می توانیم خم بکنیم تا تداخل کمتری با لب بیمار داشته باشد.
در نمونه زیر با یک نوار ماتریس ،سه حفره دندانی،مورد ترمیم قرار می گیرند:دیستال سانترال ها و مزیال لترال .همانطور که مشاهده می کنید دنباله اضافی نوار با قیچی بریده شده است.
برگرداندن دنباله های نوار به روی خود دندان ها باعث شکل گرفتن نمای جالبی از ماتریس می شود.کاربرد وج اضافی برای تثبیت بیشتر نوار ماتریس نیز توصیه می شود.
وجود سیم ریتینر ارتودنسی،که در سطح پالاتال یا لینگوال دندان،باند می شود،مانع انجام ترمیم قدامی با ماتریس یو شکل نمی شود.در این موارد،تثبیت کردن نوار ماتریس با وج،معمولا ممکن نیست ولی اگر به جای وج و یا در کنار وج،از رزین فیکس کننده ،استفاده کنیم،می توانیم نوار ماتریس را در محل خود،تثبیت کنیم.
یو ماتریس خلفی:
این نوع از ماتریس گذاری برای انجام انواع ترمیم های خلفی نیز کاربرد دارد.حتی می توان روی یک دندان مولر ،برای ایزوله کردن حفره سرویکالی ،از نوار یو شکل بهره برد.
گاهی برای دسترسی به یک حفره کلاس دو ،کلینیسین تصمیم می گیرد از سمت باکال ،دندان را تراش بدهد،این اقدام به منظور تراش محافظه کارانه دندان خواهد بود.ترمیم این حفره پرگزیمالی خلفی به بهترین شکل ممکن با یک نوار ماتریس یو شکل ،مقدور می شود
امکان ترمیم همزمان یک حفره کلاس دو و پنج با به کار بردن نوار ماتریس یو شکل نیز وجود دارد
ای ماتریس
یکی از ایرادات تکنیکی یو ماتریس این است که نصب آن بر روی دندان ، مستلزم کاربرد وج در دو سمت دندان است.همان طور که از رزین کامپوزیت یا حتی محافظ ، در فصل روش های کامپوزیت ونیر،در مورد تکنیک یو ماتریس بیان شد ،می توانیم به جای وج کمی دشوار و ، لثه برای فیکس کردن آن استفاده کنیم. با همه این ها وقتی که دندان مجاور را نداشته باشیم،کاربرد این نوع از ماتریس حتی غیر ممکن می شود.
همانطور که در فصل تکنیک دیواره موقتی هم اشاره شده،اعمال یک وج بزرگ یا به کار بستن تکنیک دیواره موقتی ،کاربرد یو ماتریس را مقدور می کند.
روش جایگزین دیگر این است که تغییراتی در یو ماتریس بوجود بیاوریم و آن را به شکل ای ( -) مورد بهره برداری قرار Matrix در تکنیک ای ماتریس، تقریبا یک سوم ، بدهیم.در تکنیک یو ماتریس ،قسمت میانی نوار با قسمت میانی لثه سرویکالی منطبق است . منطبق می شود
اعمال وج روی دنباله های نوار در سمت مقابل،یعنی سمتی که از ناحیه بی دندانی دور است،انجام می شود.محکم کردن نوار با این وج ها باعث می شود در سمت بی دندانی ،تطابق محکم نوار با دندان را داشته باشیم.
گاهی با وجود دندان های مجاور هم،تصمیم به استفاده از ای ماتریس گرفته می شود تا از وج گذاشتن در سمتی از دندان که به تازگی جراحی لثه شده است ،اجتناب شود.مثلا دیستال دندان نیش در تصویر زیر،به تازگی جراحی افزایش طول تاج شده است.
به علاوه،اگر ارتفاع نوار در محل حفره کلاس پنج،زیاد باشد و دسترسی به حفره ،محدود شده باشد،با کمک فرز،ارتفاع را کم می کنیم.در تصویر بالا،این اقدام نیز نمایش داده شده است.
نوارماتریس بدون هولدر:
در دندان های خلفی،کار با ماتریس بدون استفاده از هولدر،در بعضی موارد به داشتن دید بهتر و دسترسی مناسب تر منجر می شود.در این گونه موارد می توانیم طول اضافه نوار ماتریس را با قیچی برش بدهیم:
اتوماتریس دست ساز:
وقتی که اضافات نوار را قیچی کنیم و نوار ماتریس را دور یک دندان ببندیم ،برای فیکس ماندن نوار در موقعیت خود،می توانیم دو سر نوار را با کمک کامپوزیت به هم وصل کنیم.به این صورت یک اتوماتریس دست ساز،ساخته ایم.در کنار آن،می توانیم از رینگ های سکشنال ماتریس برای تثبیت مجموعه نیز استفاده کنیم
روکش موقتی آلومینیومی به عنوان ماتریس:
در بعضی موارد،امکان استفاده از ماتریس هولدر معمولی نیست و دسترسی به انواع هولدر از جمله اتوماتریس ها وجود ندارد.امکان استفاده از روکش های موقت آلومینیومی به عنوان یک اتوماتریس دست ساز دیگر هست.باید سطح اکلوزالی این روکش ها را با فرز،تراش داد و سپس با تنظیم لبه ها،آن را بر روی دندان ،مستقر کرد.برای تثبیت بهتر،شاید بتوان از کلامپ رابردم هم برروی آن استفاده کرد.درز های کوچک لبه های ماتریس نیز از بیرون با کمک کامپوزیت ،مسدود می شود.
ماتریس پنجره ای:
ایجاد یک سوراخ درون نوار ماتریس ،برای انجام ترمیم های سرویکالی ،بخصوص ترمیم با آمالگام ،یک طرح قدیمی و جالب )شناخته می شود.قاعدتا اندازه پنجره باید از اندازه حفره Window Matrix است.این نوع از ماتریس با نام ماتریس پنجره ای( ترمیمی ،کوچکتر باشد.
نوار سکشنال پنجره دار:
استفاده از نوار سکشنال پنجره دار را مطرح کرده است.در حفره سرویکال عمیق،می توان نویسنده ،استفاده از نوار سکشنال پنجره دار از یک نوار سکشنال عمودی که به خوبی در سالکوس قرار داده می شود و بر روی سطح لبال دندان می خوابد، استفاده کرد.در ناحیه هم سطح با لثه از درون نوار،یک سوراخ کوچک تراشیده می شود.فرایند ترمیم از درون همین پنجره به پیش می رود
ظاهر این ماتریس عجیب و غریب،شبیه در قوطی های نوشابه است.
نوار سکشنال عمودی:
در موارد بسیاری می توان از نوار های سکشنال که به طور نوعی برای دندان های خلفی طراحی شده اند،در دندان های قدامی بهره برد.کانتور از پیش فرم گرفته این نوار ها امکان داشتن یک ترمیم خوش فرم را فراهم می کند. امکان استفاده معمولی و افقی نوارماتریس سکشنال در دندان های قدامی هست.
در این صورت،بهتر است در یک سمت از دندان ،لبه نوار با آن سطح،هم سطح باشد،در سمت دیگر ،می توانیم نوار را روی دندان بخوابانیم و با کمی کامپوزیت،آن را به دندان،متصل نگه داریم.اقدامی که در تصویر زیر به خوبی نمایش داده شده است.
استفاده عمودی از این ماتریس ها در دندان های قدامی بسیار کاراست.فیکس کردن نوار نیز با کمک وج یا رزین یا ،به طور ویژه هردو انجام می شود
در مواردی که دندان ها در اورلپ قرار دارند ،نوار سکشنال عمودی یکی از گزینه های پیش روست،شاید کمی تعدیل کردن پهنای نوار با کمک فرز،دید و دسترسی کلینیسین را به حفره فراهم می کند
در بیماران تحت درمان ارتودنسی،نوار های سکشنال نسبت به نوارهای محیطی،کاربردی ترند.حتی می توان با کمی رزین کامپوزیت،نوار را به سیم ارتودنسی فیکس کرد
در صورت دست و پا گیر بودن طول اضافی نوار سکشنال،می توانیم به جای یک نوار کامل از یک سکشن ازین نوار های سکشنال استفاده کنیم.با توجه به طرح تقریبا کمانی این نوارها،قطعه بریده شده نیز دارای همان کانتور مناسب است.
در پایان کار،با کمک یک سوزنگیر،نوار ماتریس در راستای انسیزالی دندان به بیرون کشیده می شود
نوار سکشنال شیاردار
سابقه ارتودنسی دارد و یک ریتینر ثابت در پشت دندان های قدامی او نصب شده است،استفاده از نوار ماتریس ،در مواردی که بیمار کمی دشوار می شود.در قسمت یو ماتریس به یک روش کار در بیماران ارتودنسی شده اشاره شد.راهکار پیشنهادی های معمول این است که از یک نوار سکشنال عمودی برای ترمیم دندان استفاده شود.منتهی با توجه به ممانعت سیم ریتینر از ورود نوار باید بعد از تعیین موقعیت سیم در ارتباط با نوار،در آن ناحیه یک شیار تراشیده شود.این شیار محل قرار گیری ،به پرگزیمال دندان ریتینر بدون تداخل با ماتریس است.
دوماتریس و یک هولدر:
در مواردی نادر،می توانیم در یک هولدر،دو نوار ماتریس را با هم ببندیم و دو دندان را به طور همزمان با هم ،ترمیم کنیم
با توجه به عدم کنترل مناسب روی کانتور ترمیم،این ماتریس برای یک ترمیم که نقش کر را خواهد داشت،مناسب است
گلدانی کردن یک نوار بدون لوپ:
وقتی که دو سر نوار ماتریس لوپ دار،را بگیریم،یک حالت گلدانی پیدا می کند به این معنی یک سمت آن نسبت به سمت دیگر،گشادتر است.قسمت تنگ ترماتریس به سمت سرویکال دندان قرار می گیرد.
در یک نوار معمولی،هر دو دهانه نوار،یک اندازه هستند و فرقی نمی کند کدام سمت آن در سرویکال قرار بگیرد.اگر نوار ماتریس لوپ دار ،در دسترس نباشد ،برای رسیدن به حالت گلدانی ،می توانیم ،نوار ساده را خم کنیم و سپس نوار تا شده را به همین صورت، در داخل هولدر معمولی ، تثبیت کنیم.به این ترتیب ، نوار ساده به فرم گلدانی در می آید.
یک راه دیگر برای این که با نوارهای ساده بدون لوپ بتوانیم ،یک فرم گلدانی ،برقرار کنیم این است که این نوار را طوری برش بدهیم که عملا به فرم نوار های لوپ دار در بیاید،طبیعتا نوار لوپ دار ساخته شده ،پهنای کمتری نسبت به نوار اولیه خواهد داشت.پس استفاده از نوار ساده خیلی پهن ،برای این کار،مناسب تر است.
ال ماتریس( L-Matrix)
ال ماتریس عبارتست از یک تکه نوار ماتریس که به شکل ال انگلیسی بر روی دندان های قدامی سوار می شود.بهترین مورد استفاده این نوع ماتریس پیشنهادی نویسنده،در دو حفره کلاس چهار پشت به پشت،یا شکستگی های لبه انسیزالی دندان ها است.
یکی از بازوهای ال،به منظور فرم دادن دیواره پرگزیمالی دندان هدف مورد استفاده است و در حین ترمیم ،اولین لایه کامپوزیت روی این قسمت از نوار ماتریس،شکل داده می شود.بازوی دیگر ال،به روی لبه انسیزالی دندان مجاور گسترده می شود و با کمک رزین کامپوزیت به آن ،متصل می شود.
بعد از پایان ترمیم دندان اول به کمک ال ماتریس،دندان دوم را با استفاده از یکی از انواع مختلف نوار ماتریس ،مورد ترمیم قرار می دهیم.
ماتریس همسایه
در دندان های دچار کرادینگ،استقرار ماتریس،دشوار می شود.گاهی بهتر است به جای گذاشتن ماتریس روی دندان هدف،ماتریس را بر روی دندان همسایه نصب کنیم.مثلا در نمونه زیر،قرار است دندان سانترال در کرادینگ ،ترمیم شود ولی ماتریس بر روی دندان لترال بسته شده است.شاید به جای ماتریس،استفاده از نوار تفلون نیز فکر خوبی باشد.
ماتریس شفاف در ناحیه بی دندانی:
در مواردی که یک سمت از دندان ،در مجاورت یک ناحیه بی دندانی قرار دارد، با یک طول مناسب از نوار ماتریس های یک ماتریسی ساخته می شود که هم دید خوبی برقرار می ، سلولوییدی و فیکس کردن دو انتهای آن بر روی دندان های دوردست تر کند و هم کانتور مناسبی را به ما می دهد.استفاده از ژنژیوال بریر برای تثبیت نوار ماتریس، یکی از گزینه هاست.
گزینه دیگر،فیکس کردن با کامپوزیت فلو است.دور کردن لبه های نوار ماتریس از محل دندان هدف،باعث راحتی بیشتر و دید بهتر می شود.
ماتریس کرمی شکل
گاهی برای اجتناب از بریدن طول اضافه نوار ماتریس،می توانیم بعد از مستقر کردن نوار ملتریس معمولی بر روی دندان،دنباله اضافه آن را بین دندان های مجاور جاساز کنیم.به این ترتیب یک ماتریس کرمی شکل خواهیم داشت.
امکان ترمیم یا تراش محافظت شده چند دندان را به طور همزمان داریم.در نمونه زیر،ترمیم همزمان مزیال دندان نیش از سمت لبیال و دیستال آن از سمت پالاتال،در دستور کار است.
در دندان های به هم ریخته،با کمک این نوع ماتریس می توانیم ترمیم را تسهیل کنیم.حتی می توان دو دندان به هم ریخته را با هم ترمیم کنیم.
ماتریس بال خفاشی
گاهی می توان با نوار ماتریس های معمولی ،کارهای فانتزی هم کرد،مثل این ماتریس بال خفاشی که برای ترمیم اکسس اندودنتیک دندان سانترال پایین،تعبیه شده است.
برای ترمیم همزمان دو دندان که دارای حفره پرگزیمالی هستند ، در مواردی که دندان ها فاصله زیادی از هم دارند ، می توانیم از که شباهت زیادی به ،یک نوار ماتریس ساده در طول مناسب استفاده کنیم، در صورت عدم دسترسی به نوار ماتریس،از نوار اره نوار ماتریس های متری دارد،می شود استفاده کرد
لینک های مفید: